تاثیر کانون توجه درونی و بیرونی بر عملکرد مهارت پرتاب دیسک در دانشجویان دانشکده تربیت بدنی دانشگاه شهید چمران

بیان مسئله دستور العمل های آموزشی می توانند اثر مهمی در انتقال اطلاعات مرتبط به هدف داشته باشند و مربیان معمولا از آنها برای تدریس و اصلاح عملکرد حرکتی در همه سطوح مهارت استفاده می کنند(هوجز و فرانکس 2002). دستورالعمل های آموزشی معمولا گفتاری هستند(هر چند می توانند نوشتاری هم باشند) واطلاعاتی را در مورد جنبه های اساسی مهارت فراهم می کنند.این جنبه ها شامل مواردی از این قبیل می باشند.چگونه از مهارت در مو قعیت های خاص استفاده می شود، ورزشکار در چه زمان و چگونه بایستد و چه کاری انجام دهد(اشمییت و رایسبرگ 2000). یکی از کارکردهای مهم دستورالعمل های آموزشی ،جهت بخشیدن به تمرکز توجه فرد می باشد (مگیل 2004). این جهت دهی می تواند درونی و یا بیرونی باشد.دستور العمل های توجه درونی ،توجه فرد را به حرکات بدن و دستورالعمل های توجه بیرونی ، توجه فرد را به اثراتی که حرکات بر محیط دارند معطوف می سازند (وولف،هوب وپرینز 1998). مدتهاپیش محققان دریافتند که جلب توجه افراد تاثیر مهمی بر عملکرد مهارت های حرکتی دارد(برای مثال بلیس 1983-1982،بودر 1635،نقل از وولف 2007). یعنی دقت و کیفیت حرکت به میزان زیادی به آنچه که اجرا کننده در حین اجرای یک مهارت بر آن تمرکز می کند بستگی دارد. این مطلب توسط یک سری از تحقیقات جدید تایید شده است(برای مثال بی لاک و کار 2001،بی لاک، کار، مک ماهون و استارکس 2002، گری 2004). مهمتر اینکه نه تنها عملکرد، بلکه کل فرایند یادگیری تحت تاثیر آنچه که یاد گیرنده در حین اجرای مهارت به آن تمرکز می کند قرار می گیرد. یعنی اینکه چقدر یک مهارت سریع اموخته می شود و چقدر ان مهارت ،خوب حفظ می شود به میزان زیادی توسط تمرکز توجهی تعیین می شود که توسط دستور العمل یا بازخورد ارائه شده به فرد اتخاذ می گردد(وولف 2007). همچنین تحقیقات اخیر نشان داده اند که ارائه دستور العمل های توجه بیرونی در عملکردو یادگیری مهارت های حرکتی موثرتر هستند(برای مثال وولف،هوب،پرینز 1998،وولف ،مک نوین،شیا 2001). این مطلب ممکن است برای اکثر ما قابل درک نباشد زیرا اغلب در اکتساب یک مهارت جدید به ما گفته شده است که بر شکل حرکت یا مکانیسم های تکلیف تمرکز کنیم و یا اینکه دستور العمل های دیگری که توجه را به درون معطوف می کند به ما ارائه شده است. اما پژوهش های انجام شده در حیطه جلب توجه مطرح می سازند که این روش نادرست است. تحقیقات دیگر مزیت و برتری توجه بیرونی را برای مهارت های ورزشی نشان دادند. این مهارت ها شامل ضربه به توپ گلف (وولف،لاترباخ و تول 1996،وولف و سو 2007) پرتاب توپ بسکتبال(الابود،بنت،هرناندز،اشفوردودیویدس 2002،زاخری،وولف، مرکروبزودیس 2005)ضربه فوتبال آمریکایی(زاخری 2005)ضربه توپ فوتبال (وولف، مک کونل، گارتنر و شوارز 2002،آزمایش دوم،وولف، واچر، ورتمن 2003)ضربه توپ تنیس(وولف،مک نوین، فاچس ،ریتر و تول 2000)یا سرویس والیبال(وولف و همکاران،آزمایش اول)می باشند.برتری اتخاذ توجه بیرونی،با خودکاری بیشتر در کنترل حرکت در نتیجه اتخاذ این نوع تمرکز توضیح داده شده است. (وولف،زاخری،گرانادوس و دوفک 2010). توجه فرد به حرکات بدن خود در حین اجرای یک مهارت حرکتی موجب نوع هوشیارانه ای از کنترل می گردد و در نتیجه سیستم حرکتی را محدود می سازد، در عوض معطوف نمودن توجه به اثر حرکت موجب کنترل حرکت خودکار می گردد(فرضیه عمل محدود شده :وولف،مک نوین و شیا 2001،وولف،شیا و پارک 2001 ،مک نوین و همکاران 2003). تحقیقات جدیدتر نشان دادند که که ارائه دستورالعمل های توجه بیرونی اقتصاد و کارایی حرکت را افزایش می دهد(ونس و همکاران2004 ،زاخری و همکاران 2005). بنابراین انتظار می رود که مزیت و برتری توجه بیرونی نه تنها برای تکالیف مستلزم دقت از قبیل ضربه به هدف (برای مثال وولف و همکاران 2002،2000،1999)و یا تکالیف تعادلی (لندرز و همکاران 2005،شیا و وولف 1999،توتیسکا و وولف 2003،وولف و همکاران 1998)دیده شود بلکه این مزیت ها برای تکالیفی که مستلزم تولید نیروی بیشینه می باشند نیز دیده شود. در این تکالیف،یک شی(برای مثال دیسک،وزنه،چکش)یا بدن (ورزشهایی از قبیل پرش ارتفاع،پرش طول یا شوت جفت بسکتبال)در آن به جلو سوق داده می شود.در این موارد لازم است که زمان بندی و جهت نیروهای تولید شده بمنظور شتاب بیشینه شی یا بدن بهینه باشند. (وولف،زاخری و گرانادوس و دوفک 2010). به عبارت دیگر در یک میزان معینی از قدرت ، اگر زمانبندی و جهت تکانه های وارد بر شی یا بدن دقیق باشند آن شی یا بدن بیشتر به جلو حرکت یا سوق داده می شود( وولف 2005). در زمینه تکالیف مستلزم تولید نیروی نزدیک به بیشینه تنها یک تحقیق صورت گرفته است ( وولف ،زاخری و گرانادوس 2010 ) و تکلیف به کار رفته در این تحقیق پرش عمودی می باشد. بنابراین چنانچه مشاهده می شود در مورد مهارت های ورزشی پیچیده از قبیل پرتاب دیسک که مستلزم تولید نیرو نیز می باشد هیچ گونه تحقیقی صورت نگرفته است.پرتاب دیسک مهارتی مستلزم تولید نیروی زیاد در کوتاهترین زمان ممکن می باشد. صرفنظر از توده عضلانی درگیر ، هماهنگی درون عضلات و هماهنگی بین عضلات برای کارایی و کارآمدی عملکرد در چنین تکالیفی ضروری می باشد( هولمن و هتینگر 2000: نقل از ونس و همکاران 2004 ، زاخری و همکاران 2005).با توجه به اینکه تحقیقات اخیر حاکی از افزایش هماهنگی درون و بین عضلات ، تحت شرایط جلب توجه بیرونی می باشند ( ونس و همکاران 2004 ، زاخری و همکاران 2005)، بنابراین انتظار می رود که دستورالعمل های توجه بیرونی ، نقش موثری در مهارت پرتاب دیسک داشته باشند. لذا سوال اصلی تحقیق حاضر این است که آیا مزیت توجه بیرونی نسبت به توجه درونی در فعالیت پرتاب دیسک که نیازمند تولید حداکثر نیرو می باشد نیز پایدار خواهدبود‍‏ًٌُُ؟ اگر مزیت توجه بیرونی در این تحقیق مشاهده شود، بنابراین این تحقیق یافته های تحقیقات قبلی را که اکثرا مزیت توجه بیرونی را برای تکالیف مستلزم دقت حرکت نشان داده اند، تکمیل و بسط می دهد.بطور کلی اکثر تحقیقات در زمینه کانون توجه بیشتر با تکالیفی که به دستکاری شی می پردازد انجام شده اند نظیر تکلیف پرتاب توپ بسکتبال، پرتاب دارت وغیره، البته برخی کارهای جدید به بررسی تکالیفی که به حرکت کلی بدن می انجامد یعنی حرکات انتقالی نظیر دوی سرعت و چابکی پرداخته اند.بنابراین هدف تحقیق حاضر ،بررسی تاثیر کانون توجه درونی و بیرونی بر عملکرد مهارت پرتاب دیسک می باشد تا بتوان رهنمودی برای بهبود عملکرد مهارت پرتاب دیسک بدست آید. آزمودنی های این تحقیق ،از میان دانشجویان رشته تربیت بدنی به صورت داو طلبانه انتخاب، سپس کلیه آزمودنی ها طی سه روز متوالی تحت سه وضعیت (کنترل، توجه درونی و توجه بیرونی) مورد آزمون قرار گرفتند بطوریکه هر فرد تحت هر سه شرایط قرار داشت. ضرورت و اهمیت تحقیق در اجرای بسیاری از مهارت های ورزشی و حرکتی از جمله پرتاب دیسک،بدلیل ماهیت خاص مربوط به تکلیف مورد نظراحتیاج به تولید نیروی شدید در کوتاهترین زمان ممکن می باشد.رشته ورزشی مانند وزنه برداری ،پرش ها ،پرتاب ها و دو ومیدانی و نظایر آن حرکت سریعی را نیاز دارند که بطور شدیدی انجام می شود.(بوام گارتنرو جکسون ،1997). یکی از اهداف مهم آموزش دهندگان چنین مهارتی هایی فراهم کردن شرایط مطلوب برای یادگیرندگان و استفاده از روش های موثرآموزشی برای یادگیری وهر چه بهتر این مهارت می باشد،زیرا اگر آموزش مهارت ها به درستی و در چارچوبی صحیح صورت نگیرد اجرای مهارت های صحیح و پیشرفته ممکن نمی باشد.یکی از انواع این شیوه های آموزشی ،بکار بردن دستورالعمل ها ی آموزشی جلب توجه می باشد . دانستن اینکه به چه چیز توجه شود،چگونه بنا بر نیاز از یک مساله به مساله دیگرمعطوف گردد و دانستن چگونگی شدت بخشیدن به میزان توجه یا تمرکز یک فرد،مهارت های اساسی برای اجرا و انجام مطلوب است.این مهارت ها را می توان به ورزشکاران آموخت و مسولیت انجام آن با مربیان میباشد (مارتنز ،6200 ). مربی می تواند با آموزش هایی در مورد چگونگی اختصاص دادن ظرفیت توجه به یادگیرنده ،بر یادگیری مهارت و عملکرد تاثیر داشته باشد.مربیانی که از این جنبه پیشرفت مهارت آگاه هستند ،ممکن است قادر باشند ابزار های موثر تری برای هدایت توجه کار آموزان بکار گیرند(سیج ،1999) . بنا براین شناخت و کاربرد دستورالعمل های آموزشی که موجب ایجاد الگوی هماهنگ کارا و موثر می گردند برای عملکرد بهینه چنین فعالیتی ضروری می باشد .تحقیق حاضر ،پژوهش( وولف، زاخری،گرانادوس و دوفک 2010) در مورد یک مهارت ورزشی پیچیده(پرتاب دیسک) را تکرار نموده و پایداری مزیت دستور العمل های توجه بیرونی را در این مهارت،که مستلزم تولید نیرو می باشد،مورد بررسی قرار می دهد و این تحقیق ضمن بررسی این نتایج بر آنست تا میزان اولویت توجه بیرونی و درونی را مورد مداقه قرار دهد.